Onderzoek Leiderschap bij Verandering

Beste lezer,

Bedankt voor uw belangstelling voor mijn onderzoek naar Leiderschap bij Verandering.

In de zomermaanden hebben honderden respondenten een vragenlijst ingevuld over hun veranderbereidheid (ook wel geschreven als veranderingsbereidheid) en het leiderschap dat zij van hun direct leidinggevende ontvangen. Door de vragenlijsten statistisch te analyseren en te verbinden met wetenschappelijke literatuur op het gebied van verandermanagement laat het onderzoek onder andere zien welk verband er is tussen veranderbereidheid van medewerkers en de leiderschapsstijl van hun leidinggevende. Op basis van literatuuronderzoek is de relatie tussen leiderschap en veranderbereidheid namelijk niet eenduidig te voorspellen en verklaren.

De onderzoekscase is de organisatieverandering naar aanleiding van de invoering van het concept Antwoord© in gemeenten. Rijksoverheid, gemeenten en uitvoeringsorganisaties werken de komende jaren samen aan dit concept dat gemeenten helpt de contacten met burgers professioneler af te handelen door een klantcontactcentrum (KCC) vorm te geven. Dit gemeentelijke KCC wordt op termijn hèt loket voor vragen aan nagenoeg de gehele overheid. De benodigde organisatieverandering vereist bij alle gemeenten een groot, gemeentebreed verandertraject. Het resultaat van het onderzoek beperkt zich echter niet tot deze case maar is in principe ook toepasbaar bij andere organisatieveranderingen in zowel de publieke als private sector.

Opmerkelijk genoeg blijkt uit de onderzoeksresultaten dat de leiderschapsstijl van een leidinggevende nagenoeg niet van invloed is op de veranderingsbereidheid van de een medewerker. De sterk positieve rol van transformationeel leiderschap bij verandering, zoals die in veel literatuur beschreven is, is in dit onderzoek niet gevonden. Ondanks dat leiderschapsstijl nauwelijks een rol speelt kan een leidinggevende wel degelijk een positieve invloed uitoefenen met comptenties als het kunnen betrekken van de medewerker bij de verandering en het omgaan de emoties die de verandering bij de medewerker oproept, want uit de analyse blijken de beste voorspellers van veranderbereidheid de betrokkenheid en de emoties bij de verandering te zijn. Op hun beurt worden deze het beste voorspeld door respectievelijk timing en meerwaarde van de verandering, daarmee indirecte voorspellers van veranderbereidheid. Bij verandering blijkt de relatie tussen medewerker en verandering daarmee veel sterker dan die tussen medewerker en leidinggevende, waarbij de relatie vooral emotioneel en weinig rationeel lijkt te zijn.

Op basis van dit onderzoek heb december 2009 mijn opleiding tot Master of Business Administration (MBA) succesvol afgerond. Ik hoop dat dit onderzoek niet alleen een proeve van bekwaamheid is, maar ook een bijdrage levert aan verandermanagement in het algemeen en het verwezenlijken van de uitdaging waar alle gemeenten in Nederland voor staan in het bijzonder. Daarom is het onderzoeksverslag openbaar. Het verslag is echter niet te bestellen; er is slechts een kleine oplage gemaakt in full colour, met de hand ingebonden in kunstleder en voorzien van een stofhoes met een unieke 360° panoramafoto van de publiekshal van het Stadskantoor in Enschede. Wel is het verslag in PDF-vorm gratis te downloaden voor iedereen, klik daarvoor HIER (klik met de linker muisknop om het bestand te openen of met de rechter muisknop om het bestand op te slaan - of andersom natuurlijk, afhankelijk van uw instellingen).

Heeft u vragen, bent u journalist of wilt u mij uitnodigen om te spreken op een congres of seminar, neemt u dan alstublieft Inflection, waar ik werk als Organisatieadviseur en Interim Manager. Ik sta u graag te woord.

Alvast bedankt voor uw interesse en met vriendelijke groet,

drs. Ron van der Kolk MBA
Organisatieadviseur & Interim Manager voor Overheid, Bedrijf & Zorg bij Inflection

Over de voorlopige resultaten van het onderzoek is in november 2009 een artikel verschenen in de special Publieksdienstverlening van het tijdschrift Overheidsmanagement in samenwerking met Eiffel. Het artikel is hier te lezen op het scherm of te bestellen op papier.

Dit is een onderzoek naar veranderingsbereidheid, ook wel veranderbereidheid genoemd, en leiderschap in de publieke sector. De case is het concept Antwoord voor overheidsdienstverlening, ook wel 'Gemeente heeft Antwoord' genoemd. Er wordt gebruik gemaakt van de DINAMO vragenlijst. Het resultaat is te gebruiken door een verandermanager of leiderschapscoach voor verandermanagement, veranderstrategie en organisatieontwikkeling. Dit in het kader van het rapport van de commissie Jorritsma over publieke dienstverlening. De conclusie is dat te maken krijgen met veranderend leiderschap.

Alle gemeenten zien zich geconfronteerd met de basisregistraties, bag, gba, grootschalige basiskaart, enzovoorts. Andere termen zijn KCC, Klant Contract Centrum, zaakgewijs werken, zaakgericht werken. Het is de vraag of je door managementtraining en coaching leidinggevenden kunt maken tot een coach die het coachend leidinggeven in de praktijk brengt. Bezielend leiderschap kan hiervan een vorm zijn. Dit is andere koek van de heffingen en vergunningen waarover in gemeenten wordt gesproken. Als laatste noem ik kennismanagement en managementervaring.

Dit onderzoek is ook voor de NVVB, ICTU, EGEM, VNG, BZK en de VDP. Maar ook gemeenten van Dimpact en GovUnited zijn welkom. Of u bent bezig met de WABO. De basisregistraties zijn Gemeentelijke basisadministratie (GBA), Handelsregister (HR), Basisregistratie Kadaster (BRK), Basisregistratie Topografie (BRT, voorheen Percelen en Kaarten), Basisregistratie Adressen (BRA), Basis Gebouwen Registratie (BGR), Kentekenregistratie, Polisadministratie, Basisregistratie, Inkomen (BRI) em de Basisregistratie WOZ. Mogelijk in de toekomst ook Registratie van niet-ingezetenen (RNI), Basisregistratie GrootschaligeTopografie (voorheen GBKN), Basisregistratie Ondergrond (BRON).

Voor de historie is hier het persbericht voor de werving van respondenten. Het bericht is gepubliceerd in Binnenlands Bestuur, Gemeente.nu, Overheidsmanagement, Ambtenaar 2.0 netwerk, EGEM i-teams, Digitaal Bestuur, Antwoord.nl, Ambtenaar 2.0, Digital display, Persbericht.nu, NVVB, Vereniging Directeuren Publieksdiensten (VDP), Vereniging voor Bestuurskunde (VB), Dimpact, CP-ICT, Virtueel Bestuur en Persberichten.biz.

Voor de historie is hier het persbericht voor de presentatie van de voorlopige resultaten op donderdagochtend 10 september in Utrecht. Het bericht is gepubliceerd in ManagersOnline, Ambtenaar 2.0 netwerk, Vereniging Directeuren Publieksdiensten (VDP), Netwerk Management en Kwaliteitszorg bij Gemeenten, Mindz, EGEM i-teams, Persbericht.nu, Zibb, New Venture, HRM Nieuws Nederland, PaboNieuwsDienst, Eventbuzz en Higherlevel. Over de presentatie is verslag gedaan door Digitaal Bestuur en Businesspreneur.